0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Dengbêjler, kalabalıkların içinde çıplak sesleriyle uzun süre müzik yapan sanatçılar olarak bilinir. Ancak sadece birer müzisyen olmaktan çok daha fazlasını ifade ederler; hikayelerini, duygularını, yaşanmışlıklarını sesleriyle aktaran ozanlardır.

“Deng” kelimesi “ses,” “bej” kelimesi ise “söyleyen kişi” anlamına gelir. Dengbêjler, hikayelerini ve duygularını kılamlar ve stranlar aracılığıyla anlatırlar. Bu anlatım biçimi, Mezopotamya’nın tarihine ve kültürüne derinlemesine entegre olmuştur. Dengbêjlik, sözlü edebiyatın taşıyıcısı olarak, kâğıda, kâğıttan hafızaya geçen edebiyatın aksine, hafızadan hafızaya, kalpten kalbe aktarılan bir miras olmuştur.

Dengbêjlik, sadece bir sanat biçimi değil, aynı zamanda bir yaşam biçimidir. Köylerin, evlerin, aşiretlerin ve şehirlerin tüm haberleri birer şarkıya, türküye, destana dönüşür. Dengbêjlerin kılamları, acıyı, aşkı, sevinci, özlemi, övgüyü, savaşı, sürgünü, hasreti, coşkuyu, yalnızlığı yansıtarak, toplumun hafızasına kazınır.

Dengbêjlerin eserlerine farklı isimler verilir; aşkı anlatan “Lawik,” kahramanlığı konu alan “Şer,” güzellikten bahseden “Dilok,” ağıt nitelikli “Zemar,” hasreti ifade eden “Payizok,” coşkuyu yansıtan “Belite” gibi türlere ayrılır. Dengbêjlik, Mezopotamya’nın zengin duygusal dokusunu, sesli bir hafıza olarak günümüze taşır.

Dengbêjler, okuma yazma bilmemelerine rağmen, halk dilinin en doğru ve en iyi kullanıcılarıdır. Her biri kendi hikayesini, yaşanmışlıklarını, duygularını dillendirerek, Mezopotamya’nın mistik atmosferini otoritenin temelini oluşturan bir sözle yeniden canlandırır. Dengbêjlik, adeta bir itibar ve makam sahibi olma sanatıdır; söz, mistik bir temeli otoritenin, bir topluluğun ve bir kültürün taşıyıcısı olarak kabul edilir.

Diyarbakır’da, Mezopotamya’nın kalbinde, dengbêjlerin sesiyle tarih ve kültür, sözlerin ritmiyle can bulmaya devam ediyor. Dengbêjlik, geçmişin izlerini günümüze taşıyarak, Mezopotamya’nın sesli hafıza mirasını gelecek nesillere aktarıyor.