0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Bu proje, Yukarı Dicle Havzası’nda ilk besin üreticiliğine geçiş evresinin araştırılmasını amaçlamaktadır. Çalışmalar, 1964 yılında başlayan Çayönü kazılarıyla birlikte arkeobotanik ve arkeozoolojik çalışmaları içermiş ve bölge üzerinde geniş kapsamlı bir bakış sunmuştur.

Çayönü, avcılık ve toplayıcılık döneminden, tarımın ilk izlerine, ardından evcilleştirme sürecine ve sonrasında göçebe çobanlığın başlangıcına kadar uzanan geniş bir tarih öyküsüne sahiptir. Bu evrim, arkeobotanik ve arkeozoolojik çalışmalar sayesinde detaylı bir şekilde incelenmiştir.

Proje kapsamında yapılan kazılarda, Çayönü’nün ilk yerleşimcilerinin çevrelerini tanıma ve değerlendirme sürecinden, çeşitli evrelerde yaşanan doğal olaylara (sel, taşkın, deprem) dair izlere, yapı planlarındaki değişimlere ve yapı malzemelerindeki evrimlere kadar birçok önemli veri ortaya çıkarılmıştır.

Çevresel ve İklimsel Değişimler:

Çayönü çevresi, binlerce yıl süren tarım faaliyetleri ve insan etkisiyle birlikte önemli değişimlere uğramıştır. İklim koşulları ve doğal kaynakların kullanımındaki bu değişimler, Ergani Ovası ve çevresinin MÖ 10.200 ila 7500 yılları arasındaki genel görünümünü etkilemiştir. Kazılar, bu dönemde bölgede yaşanan sel ve taşkınların yanı sıra depremlerin izlerini ortaya çıkarmıştır.

Flora ve Fauna:

Çayönü çevresinin zengin bir flora ve fauna ile karakterize olduğu gözlemlenmiştir. Bu dönemde bölgede sıkça rastlanan bitkiler arasında yabani mercimek, fig, baklagiller ve çeşitli otlar bulunmaktadır. Ayrıca fauna açısından yaban domuzu, yabani sığır, geyik, yabani keçi, kızıl geyik, karaca, ceylan, at, ayı, kızıl tilki, sansar, tavşan, kirpi, yaban kedisi, leopar gibi birçok hayvan türüne rastlanmıştır.

Evcilleştirme ve Tarımın Başlangıcı:

Çayönü’nde araştırmalar, Çanak-Çömleksiz Neolitik dönemde başlayan avcılık ve toplayıcılık faaliyetlerinden, tarımın ve evcilleştirmenin ilk izlerine kadar geniş bir süreci kapsar. Bu dönemde avcılığın önde gelen türü domuz olmuş ve zamanla evcilleştirme süreci başlamıştır. Evcil domuzlarla birlikte evcil koyun ve keçinin de getirilmesi, tarımın temellerini atmış ve beslenme alışkanlıklarında önemli değişikliklere yol açmıştır.

Tahılın Rolü:

Çayönü’nde yapılan çalışmalarda, bölgede yetişen yabani emmer ve einkorn buğdaylarının yarı kültüre alınma özellikleri ortaya çıkmıştır. Bu buğdayların, ‘mutfaktan’ ‘bahçe ve tarladan-mutfak’a’ ile ‘ağıldan-mutfak’a’ zinciri içinde yer almıştır. Çayönü’nde tarımın evrimi, emmer buğdayının tam anlamıyla tarıma alınmasıyla daha da belirgin hale gelmiştir.

Çayönü, bu zengin arkeobotanik ve arkeozoolojik verilerle, insanlığın tarıma dayalı yerleşik hayata geçişinin izlerini aydınlatan önemli bir arkeolojik alan olmaya devam etmektedir.