31 Aralık 2023 10:21

Haber: Nurettin FİDANCAN

Zonguldak’taki maden işçileri, haklarını aramak için bundan 33 yıl önce, 4 Ocak 1991 tarihinde Ankara’ya yürüyüşe geçmişti. 

AB’nin 11 ülkesinin Avro’ya geçişle Avrupa’da yeni bir parasal dönem başladı. 

Gün gün tarihte belli başlı diğer olaylar şöyle: 

1 Ocak

630- Hazreti Muhammed, hazırladığı ordu ile Mekke’ye girdi.

1788- Londra’nın en eski gazetesi The Times yayımlanmaya başladı.

1891- Penaltı, İngiltere Ligi’ndeki Stoke City-Notts maçındaki tartışmalar üzerine kural kitabına girdi.

1923- Türkiye’nin ilk futbol federasyonu olan ”Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı” kuruldu.

1929- Millet Mektepleri açıldı. Millet Mekteplerinin kurucusu Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati öldü.

1936- İzmir’de ”Kültür Park”ın temeli atıldı.

1937- Şark Demiryolları, Türk yönetimince işletilmeye başlandı.

1945- Fransa BM’ye alındı.

1967- ”Anadol” marka otomobil piyasaya sürüldü.

1980- Edebiyat tarihçisi, eğitimci ve yazar Mustafa Nihat Özön öldü.

1985- Katma Değer Vergisi (KDV) yürürlüğe girdi.

1989- Trafikte ”ceza puanı” uygulaması başlatıldı.

1992- Şehir içi yollarda sürücüler ve ön koltukta oturanlara   emniyet kemeri takma zorunluluğu getirildi.

1995- Diyarbakır’ın Kulp ilçesine bağlı Hamzalı köyüne yönelik PKK saldırısında yedisi çocuk 19 kişiyi öldürüldü. 

1996- AB ile Gümrük Birliği yürürlüğe girdi.

1999- Avrupa para birimi ”Euro” tedavüle girdi.

2002- Türk Medeni Kanunu ile Türk Medeni Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkındaki Kanun yürürlüğe girdi. Koca, ”evin   reisliği”ni kaybetti.

2005- Türk Lirası’ndan (TL) 6 sıfır atıldı. Yeni Türk Lirası (YTL) tedavüle girdi.

2006- Rus Gazprom şirketi fiyat anlaşmazlığı nedeniyle Ukrayna üzerinden gaz sevkiyatını durdurdu. 24 Ekimde yapılan anlaşma, Avrupalı alıcıları da etkileyebilecek yeni bir ”gaz savaşı” krizini ortadan kaldırdı.

2007- Gazeteci yazar Yener Süsoy vefat etti.

2010- YTL kaldırıldı ve parada TL’ye dönüldü.

2 Ocak

1905- Rus-Japon savaşında Çin’deki Rus üssü Port Arthur, Japon Deniz Kuvvetlerine teslim oldu. Rus İmparatorluğu’nu çöküşe götüren ve 1905 devriminin kapısını açan yenilgiler dizisi başladı.

1935- Soyadı Kanunu yürürlüğe girdi.

1968- Dr. Barnard, Güney Afrika’da Cape Town’da ikinci kalp nakli ameliyatını gerçekleştirdi.

1975- Türkiye radyoları; TRT 1, TRT 2 ve TRT 3 adıyla, üç koldan yayın yapmaya başladı.

1975- Charlie Chaplin’e (Şarlo), İngiltere’de ”Sir” unvanı verildi.

1977- Nazım Hikmet’in oğlu Memet Andaç, babalık davası açtı.

1979- Türk ve Amerikan arkeologların beş yıl süren ortak çalışmalarıyla dünyanın ilk İslam batığı Ege Denizi’nde bulundu.

1980- Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Genelkurmay Başkanı Kenan Evren ve kuvvet komutanlarının 27 Aralık 1979’da kendisine verdikleri ve siyasi partilerin liderlerini uyaran mektubu açıkladı. Korutürk, Süleyman Demirel ve Bülent Ecevit ile görüştü.

1981- ”Masalları” ile bilinen yazar Eflatun Cem Güney, 85 yaşında İstanbul’da öldü.

1985- ABD, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nden (UNESCO) resmen ayrıldı.

1992- Hakkari’nin Yüksekova ilçesinde çığ düşmesi sonucu 20 kişi öldü, 15 kişi yaralandı.

1993- Mehmetçik Somali’de: Türk Silahlı Kuvvetleri, BM’nin çağrısı üzerine 43 yıl aradan sonra ikinci kez bir yabancı ülkenin topraklarına ayak bastı.

2001- İstanbul 1 Numaralı DGM, Egebank soruşturması kapsamında İnterbank’ın eski sahibi Cavit Çağlar hakkında gıyabi tutuklama kararı verdi. (5 Ocak’ta Çağlar hakkında kırmızı bülten hazırlandı.)

2007- Niğde Aladağlar’daki Demirkazık zirvesi tırmanışında mahsur kalan altı dağcıdan Utku Kocabıyık ve Seza Bürkan Yüksel öldü, dört dağcı kurtarıldı.

2021- TRT sunucusu Aylin Özmenek ve tiyatrocu Yurdagül Vergon öldü. 

3 Ocak

1521- Reformist din adamı Martin Luther, Katolik Kilisesi’nce aforoz edildi.

1922- Mersin’deki işgalci Fransız askerleri ve işbirlikçileri kenti terk etti. 

1925- İtalya’da Benitto Mussolini, tüm yetkileri kendinde topladığını açıkladı. 

1945- II. Dünya Savaşı koşullarında TBMM, Japonya ile ilişkilerini kesmeye karar verdi.

1952- Erzurum ve Hasankale’de deprem: 69 kişi öldü, 299 kişi yaralandı.

1953- Samuel Beckett’in oyunu ”Godot’yu Beklerken” Paris’te sahnelenmeye başlandı.

1963- Türk halk müziği sanatçısı, araştırmacı ve derlemeci Muzaffer Sarısözen 65 yaşında öldü.

1978- Hindistan’da İndra Gandhi Kongre Partisi’nden çıkarıldı.

1983- Diyarbakır’da çöken 7 katlı apartmanda 83 kişi öldü

1986- İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında (Borsa İstanbul) hisse senetleri alım satımı başladı.

1993- ABD Başkanı George Bush ile Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, stratejik nükleer silahlarda indirimi öngören START-2 anlaşmasını imzaladı.

2002- Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan kadınlara pantolon giyme engeli getiren düzenleme kaldırıldı. 

2004- Mısır’ın özel Flash Air’e ait Boeing 737 yolcu uçağı Kızıldeniz’e düştü: 148 kişi öldü.

2007- Eski bakanlardan Mustafa Taşar, Afyonkarahisar’da trafik kazasında öldü. 

2016- İşadamı Halis Toprak vefat etti. 

2020- Irak’ta düzenlenen operasyonda İranlı General Kasım Süleymani öldürüldü. 

4 Ocak

1932- Hindistan’da Mahatma Gandhi tutuklandı.

1948- Burma bağımsızlığını ilan etti.

1951- Kore’de Komünist birlikler Seul’u işgal etti.

1954- Cumhurbaşkanı Celal Bayar, ilk İşçi Bankası’nı Kayseri’de açtı.

1960- Albert Camus 46 yaşında trafik kazasında öldü.

1965- Şair T. S. Eliot öldü.

1967- 490 kilometre uzunluğundaki Batman-İskenderun petrol boru hattı hizmete açıldı.

1979- Anadolu ve Boğaziçi Ekspresleri Ankara’da çarpıştı: 19 kişi öldü.

1991- Bir ayı aşkın grevde olan maden işçisi, Zonguldak’tan Ankara’ya yürüyüş başlattı. Beş gün süren yürüyüş, görüşmelerin yeniden başlaması üzerine, 9 Ocak’ta Mengen’de sona erdirildi. 

1999- AB’nin 11 üyesi ortak para pirimi Avro’yu (Euro) kullanmaya başladı. 

2003- Türkiye’nin ilk kadın inşaat mühendis Sabiha Rıfat Gürayman vefat etti. 

2004- Gürcistan’da ”Kadife devrimin” öncülerinden Mikhail Saakaşvili, Eduard Şevardnadze’nin yerine devlet başkanı seçildi.

2006- İsrail Başbakanı Ariel Şaron beyin kanaması geçirdi ve komaya girdi. Yeni parti Kadima’nın 28 Mart’taki seçim zaferinden sonra Ehud Olmert, İşçi Partisi lideri Amir Peretz ile yeni hükümeti kurdu ve başbakan oldu.

2010-Türk Kızılayı’nda 20 yıl başkanlık yapan, eski bakanlardan Kemal Demir vefat etti.

2010- Anteniyle birlikte 818 metre olan, dünyanın en yüksek binası Dubai Kulesi açıldı.

2013- Ses sanatçısı Şenay Yüzbaşıoğlu vefat etti. 

2021- Boğaziçi Üniversitesi’nde Prof. Dr. Melih Bulu’nun rektör olarak atanması tepkiyle karşılandı. Protesto eylemleri başladı. Bulu bir süre sonra istifa etti. 

5 Ocak

1895- Fransa’nın askeri sırlarını Almanya’ya vermekten mahkum edilen Yahudi kökenli Fransız subay Alfred Dreyfus’un rütbeleri söküldü. Dreyfus Olayı olarak bilinen adli skandal başladı.

1921- Çerkez Ethem ve kardeşleri Yunan işgal kuvvetlerine sığındı.

1922- Adana düşman işgalinden kurtuluş günü. 

1929- Anadolu-Bağdat ve Mersin-Tarsus demir yolları ile Haydarpaşa Garı devletleştirildi.

1953- Türk karikatürünün ustalarından Ramiz Gökçe 53 yaşında öldü.

1968- Çekoslovakya Komünist Partisi liderliğine Aleksander Dubçek getirildi. Dubçek, reformcu kişiliğiyle tanınıyordu. (Prag Baharı)

1975- ”Bayrak Şairi” Arif Nihat Asya 71 yaşında Ankara’da öldü.

1981- Atatürk’ün doğumunun 100. yıl dönümü kutlamaları, ”1981 Atatürk Yılı” adıyla başladı.

1983- Türkiye Yazarlar Sendikası yöneticileri hakkında açılan davaya, Ankara 1 Numaralı Sıkıyönetim Mahkemesinde başlandı. 1985’te sona eren ve tüm sanıkların beraat ettiği davada aralarında Aziz Nesin, Bekir Yıldız ve Asım Bezirci’nin bulunduğu yazarlar yargılanmıştı.

1987- 1986 Mayıs ve Haziran çay sürgünlerinde radyasyon bulundu; 56 bin ton çay imha edildi.

1997- Rusya, barış anlaşması uyarınca Çeçenistan’daki son askerlerini de geri çekti.

1999- Adalet Bakanlığı, bir genelgeyle bekaret kontrolünü yasakladı.

2004- TL’den 6 sıfır atılmasını öngören yasa tasarısı TBMM’ye sunuldu.

2005- Gazeteciler Federasyonu’nun adı ”Türkiye Gazeteciler Federasyonu” olarak değiştirildi.

2007- MİT Müsteşarı Emre Taner, teşkilatın 80. kuruluş yıldönümü dolayısıyla yaptığı yazılı açıklamada, ”ulus devletin tehdit altında olduğu” görüşünü dile getirdi.

2018- Sinema sanatçısı Münir Özkul 93 yaşında vefat etti. 

6 Ocak

1838- Samuel Morse, kendi geliştirdiği ”Morse Alfabesi”ni açıkladı.

1921- Yunan birliklerinin Eskişehir ve Afyon yönündeki taarruzuyla I. İnönü Savaşı başladı.

1938- Nazi baskısından kaçan Sigmund Freud, Londra’ya gitti.

1955- On iki ada karasuları sınırının saptanması için, Yunanistan ile görüşmelere başlandı.

1959- Dil bilimci Baha Toven 78 yaşında öldü.

1960- Mersin Rafinerisi’nin temeli atıldı.

1969- ABD’nin Ankara Büyükelçisi Robert Komer’in makam aracı ODTÜ yerleşkesinde yakıldı. 

1984- Türk Parasını Koruma Kanunu’nda yapılan değişiklikle, döviz taşımak suç olmaktan çıkarıldı.

1991- İlk Türk operası ”Özsoy”un bestecisi Ahmet Adnan Saygun (84) öldü.

1993- Rus Balet Rudolf Nureyev öldü.

1998- Anayasa Mahkemesi Başkanlığına Ahmet Necdet Sezer seçildi.

2005- Afyon ilinin adı Afyonkarahisar olarak değiştirildi.

2010- Hiroşima ve Nagasaki’ye atılan atom bombalarından kurtulan tek kişi olduğu resmen kabul edilen Tsutomu Yamaguçhi 93 yaşında öldü.

2020- Milli İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) yeni hizmet binası “KALE” açıldı.

2021- ABD’nin başkenti Washington’da Donald Trump destekli eylemciler seçim sonuçlarını protesto ederek Senato binasına baskın düzenledi.