0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

O yıllarda bu daveti kabul ederek Ankara’ya gelen Diyarbakır mebusu Pirinççizade Feyzi Bey ve Malta’da sürgünde olan ZülfüTiğrelile birlikte yapılan seçimlerde Diyarbakır’dan seçilen 5 milletvekili daha meclise girmiştir.

Böylelikle 436 milletvekilinin yer aldığı Türkiye’nin ilk meclisinde Diyarbakır 7 milletvekili ile temsil edilmiştir.

Meclisin adı evvelâ Millet Meclisi iken İstanbul Meclisi üyelerine ek olarak seçilen temsilciler nedeniyle “genişletilmiş meclis” anlamına gelen Büyük Millet Meclisi adı kabul edildi. 1921’de Türkiye kelimesi eklenerek Türkiye Büyük Millet Meclisi adı resmîleştirilerek günümüzdeki ismine dönüştü.

Günümüzde TBMM’de 12 milletvekili ile temsil edilen Diyarbakır’ı birinci meclisteki Pirinççizade Feyzi Bey, Şükrü Aydındağ, Abdulhamit Çintan, Abdulkadir Kadri Kürkçü, Mehmet Kadri Üçok, Mustafa Akif Tütenk ve Zülfü Tigrel’den oluşan 7 milletvekili temsil etti.

Birinci meclisteki Diyarbakır Milletvekilleri

Abdulhamit Hamdi (BİLECEN):1871’de Diyarbakır’da Mehmet Sait Efendinin oğlu olarak dünyaya geldi. 17 Mayıs 1905 tarihinde askeri rüştiyede, Farsça dersleri vermeye başladı. 14 Aralık 1906’dan itibaren de Türkçe derslerinde eğitim verdi ve okutmaya başladı. 1909-1914 arası Şer-iye Mahkemelerinde, başkâtiplik görevini icra etmeye başladı.Kurulan ilk TBMM’de 4 Mayıs 1920 seçimlerinde 103 oy alarakDiyarbakır’dan milletvekili seçilerek 16 Mayıs 1920’de meclise girdi. Mecliste, Şeriye ve Evkaf Komisyonlarında, Adalet Komisyonunda ve Milli Eğitim komisyonlarında bulundu. Milletvekilliği süresi bitince Diyarbakır’a geri dönerek öğretmenlik yapmaya devam etti.

Kadri Ahmet (KÜRKÇÜ):1882’ de Diyarbakır’da dünyaya gelen Kadri Ahmet Bey, Ahmet Ağanın oğludur.15 Nisan 1901’de Harbiye Mektebinde öğrenim görmeye başladı. 19 Nisan

1094’te Piyade Teğmen olarak mezun oldu. 12 Nisan 1910’da Üsteğmenlik rütbesini alarak 5. Kolordu, 38. Alaya nakledildi.1 Mart 1914’te Yüzbaşılığa yükselmiştirBirinci Dünya Savaşı’nda ordunun geri hizmetinde Tahıl ve Menzil Ambarları Müfettişliği görevinde bulunmuştur. Halep, Cebel-i Bereket ve Reyhaniye Kaymakam Vekilliklerinde bulunmuştur. 9 Nisan 1918’de İskenderun Jandarma Tabur Komutanlığı vekilliğine getirilmiştir. 6 Nisan 1919’da Kıdemli Yüzbaşı olarak Diyarbakır Jandarma Alayına nakledildi. Diyarbakır’da askeri personel olarak görevini sürdürürken, I. TBMM için yapılan seçimlerde, Diyarbakır’dan seçime girer ve 95 oy alarak DiyarbakırMilletvekilli seçilerek meclise girmiştir.İlk TBMM’deki ikinci dönem seçimlerinde Siverek’ten milletvekili seçilerek 1927 yılına kadar meclisteki yerini korumuştur

Mehmet Kadri (ÜÇOK):1881 yılında Diyarbakır’da dünyaya geldi. Mektebi Kalemi’nde çalışan Mehmet Necip Efendi’nin oğludur.31 Ocak 1907’de Siverek ve 28 Ocak 1908’de Viranşehir kaymakamlıklarını yaptı. Ergani Mutasarrıflığı’na da vekâlet etti. 18 Kasım 1909’da Cizre Kaymakamlığı’na, 1 Ekim 1912’de ise Palu Kaymakamlığı’na nakledildi.10 Eylül 1917’de Mardin Mutasarrıflığı’na getirildi. 21 Nisan 1818’de Muş Mutasarrıfı oldu. Muş Mutasarrıflığı görevini icra ettiği zaman ilk TBMM için 4 Nisan 1920’de yapılan seçimde 95 oy alarak Diyarbakır milletvekili seçildi.Van Valiliği’ne nakledilerek meclisten ayrılmak zorunda kaldı. Milletvekilliği ile memurluk görevini bir kişinin üzerinde olmasını yasaklayan Nisab-ı Müzakere Kanunu gereğince milletvekilliğinden istifa etmek zorunda kaldı. 14 Ekim 1920’de meclise istifasını sunarakmeclisten ayrıldı.

Mustafa Akif (TÜTENK): 1875 Diyarbakır doğumludur. Hafız Ahmet Cemil Bey’in oğludur. Ziya Gökalp ile “Vilâyet” gazetesinde ve Meşrutiyet ilan edildikten sonra “Peyman” ve “Dicle” gazetelerinde yöneticilik yaptı. 1914 yılında Diyarbakır Evkaf Müdürlüğü Başkâtipliği görevinde bulundu. Bir süre Van’da Evkaf Müdürlüğüne vekâlet etti. İlk TBMM için 4 Nisan 1923’te yapılan seçimlerde 79 oyalarak Diyarbakır Milletvekilli seçildi. Milletvekilliği süresi bitince eski görevine dönmek üzere Diyarbakır’a geri döndü.

Feyzi (PİRİNÇÇİOĞLU): 1878 yılında Diyarbakır’da doğdu. Diyarbakır eşrafından Osmanlı Mebusan Meclisi’nde I. Dönem Diyarbakır Milletvekilli Pirinççizadelerden Arif Bey’in oğludur. II. Meşrutiyet’in ilanı ile açılan Mebusan Meclisi’nde milletvekilli olan babası Hamit Efendinin vefatı üzerine, boşalan milletvekilliğine babasının yerine 6 Mayıs 1909’da 27 oy ile seçilerek 10 Haziran 1920’de meclis çalışmalarınakatıldı. II. ve III. dönemde tekrar milletvekili seçilerek meclisteki yerini korumuştur.II. Dönem Meclis-i Mebusan Başkanlık Divanı üyelik seçimleri için 15 Mayıs 1912’de oylama için genel kurul toplandı. Diyarbakır Mebusu Feyzi Bey, 173 mebusun katıldığı divan kâtipliği üyelik seçimlerinde 150 oy alarak Meclis-i Mebusan divan üyeliği kâtipliğine seçildi. Mebusan Meclisi’nin son dönemi için 14 Ocak 1920’de yapılan seçimlerde Diyarbakır Milletvekilliğine tekrar seçildi.Ali İhsan Paşa ve Kara Kemal ile içinde bazı valilerin olduğu 16 kişilik bir grup 6 Eylül 1922’de Malta adasından kaçmayı başardı. Feyzi Bey zor şartlar altında Ankara’ya geldi. 2 Ocak 1922’de Diyarbakır’dan milletvekilliolarak TBMM genel kuruluna tanıtılarak meclisteki yerini aldı.II. dönem meclis seçimlerinde tekrar Diyarbakır milletvekilli oldu.2 Mart 1925’teki kabinenin görevinin sona ermesiyle görevi son buldu. Milletvekilliği son bulan Feyzi Bey, Diyarbakır’a geri dönmüştür.

Şükrü (AYDINDAĞ):1883’te İstanbul’un Şehzadebaşı Semti’nde doğmuştur. 13 Mart 1898’de Harbiye Mektebi’ne girdi. 2 Şubat 1901’de Piyade Teğmen rütbesini alarak mezun oldu. 3 Kasım 1905’te Yüzbaşılığa yükseltildi.II. Meşrutiyet’in ilanı üzerine, taburu ile İstanbul’a geldi. 1909 yılının Mart’ında Yunan sınırını teftiş için görevlendirilen heyette yer aldı. 5 Mayıs 1919’da Yunanların İzmir’e saldırıp işgal etmeleri ve batıda ileri harekâta girişmeleri üzerine bir grup subay ile İstanbul Hükümetine başkaldırarak 9 Haziran 1919’da Kuva-yıMilliye’yi Teşkil Komutanlığı görevini üstlendi. Aydın ve civarında yaşayan insanları Demirci Mehmet Efe ile silahaltına girmeye çağırdı. İlk TBMM’nin 4 Nisan 1920 seçimlerinde Diyarbakır milletvekilli seçildi. Milletvekilliği son bulunca bir süre açıkta kaldı.Millî Mücadele’de üstün başarılar göstermesinden ötürü 400 sayılı kanun dolaysıyla, TBMM’nin Takdirnamesi ile ödüllendirilmesi kabul görüldü. 19 Kasım 1925’te 7’nci Fırka 2. Alay Komutanlığı görevine nakledilerek askeriyeye geri döndü.

Zülfü (TİĞREL): 1876 yılında Diyarbakır’da doğdu. Diyarbakır eşrafından Zülfizade Ali Hamit Bey’in oğludurBidayet Mahkemesi bünyesinde Hukuk ve Ceza Üyeliği görevlerinde bulundu. İstinaf Mahkemesi Savcı Vekilliği görevinde bulundu. II. Meşrutiyetin ilanından sonra Belediye Meclisi, İl Genel Meclisi 2. Başkanlık görevinde iken, Osmanlı Mebusan Meclisinin 2. Dönemi için 2 Nisan 1912’de yapılan seçimde DiyarbakırMilletvekili seçilerek mecliste yerini aldı. 3. dönemde yapılan seçimlerde tekrar seçilerek meclisteki yerini aldı, görevini meclis feshedilinceye kadar korudu.Osmanlı Mebusan Meclisinin son dönemi için 14 Ocak 1920’de yapılan seçimde tekrar Diyarbakır Milletvekili oldu. Fakat sürgünde bulunduğundan Meclise katılamadı. 31 Temmuz 1920’de alınan bir karar ile Malta’da tutuklu bulunan kişilerin meclis azası olarak kabul edilmişlerdir. Zülfü Bey, diğer tutuklular arasından, 25 Ekim 1921’de serbest bırakılınca, 15 Kasım 1921’de Ankara’ya gelerek, TBMM Genel Kuruluna Diyarbakır Milletvekili olarak yerini aldı. 3 Kasım 1922’de Lozan Barış Konferansı’nagidecek Temsilci Heyetine Danışman olarak atandı. Konferans bitene kadar bu görevde kaldı. 2. dönemde tekrar Diyarbakır Milletvekili seçildi. 3. Dönemde Milletvekili olamadı. 4.,5. ve 6. dönemlerde tekrardan Diyarbakır Milletvekili seçilerek meclisteki yerini vefatına kadar korumuş oldu. 6. Dönem milletvekili iken 29 Ekim 1940’ta vefat etti.