0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Tarihten bu yana Diyarbakır önemli bir kent konumunda olmuştur. Dolayısıyla bu kent sayısız şair ve alim yetiştirmiştir. Diyarbakır ile özdeşleşmiş bu değerli isimler şöyle; 

1.Ahmet Arif(1927–1991): Şair, orta öğretimini Diyarbakır´da tamamladı. DTFC Felsefe Bölümü´nde   okudu.1950´li yıllarda gazetelerde düzeltmenlik, sayfa sekreterliği gibi çeşitli   görevler yapmıştır. 1968´de yayınlanan “Hasretinden Prangalar Eskittim” adli   kitabı 38. baskıya ulaştı. 

2.Ahmed Mürşidi(1689–1761) : Âlim, medrese öğreniminden sonra, Birecikli Şeyh Ebubekir´in tarikatına   girdi. Ahmediye adlı pendamesiyle ünlendi. Mürşidin öbür eserleri: Yusuf ve   Züleyha, Mevlud´i Nebi, Viladedi Hümayun Risalet penahi dir. 

3.Ali Emiri(1857–1924): Araştırmacı, tezkire yazarı. Ömrü kitap okumak, yazmak ve toplamakla geçen   Ali Emiri´nin zengin bir kütüphanesi vardı. Vefatından sonra bu kitapları Fatih   Millet Kütüphanesine konulmuştur. Tezkirei Suara´yi Amid, Osmanlı Vilayet-i   Şarkiyesi, Osmanlı Şehirleri, Diyarbakır´lı Bazı Zevatın Tercüme-i Halleri gibi   eserleri bulunan Emiri, 32 sayı yayınlanan Osmanlı Tarih ve Edebiyatı dergisini   ve 6 sayılık Amid-i Sevde dergisini çıkardı. 

n
4. Ebülkasım Amidi: Hasan b. Birs b. Yahya, Basra´da doğmus olmakla birlikte aslen   Diyarbakır´lıdır. Doğum tarihi bilinmeyen Amidi m.981´de vefat etmiştir. İyi bir   şiir eleştirmeni olan Amidi ,aynı zamanda hattad idi.
5. Ebülhasan Seyf-üd-din el Amid Amidi: 1156 da şehrimizde doğdu. 12.yy´ın ünlü alimlerden olan Amidi, fıkıh, hadis,   felsefe, tıp ilimleri tahsil etti. Özellikle fıkıh ve felsefede devrinin en   önemli otoritesiydi. Otuza yakın eseri vardır.
6. Izzet Altınmeşe (1945-): Halk müziği sanatçısı. 1977´de TRT sanatçısı oldu. Halk müziğine kendine   özgü bir yorum getiren Altınmeşe kendi yöresinden derlediği türkülerle   tanındı.
7. Orhan Asena (1922-): Oyun yazarı. 1954-55 tiyatro mevsiminde Ankara Devlet Tiyatrosu´nda sahneye   konan “Tanrılar ve İnsanlarla oyun yazarlığına başladı. Tarihsel konuların   eserlerinde önemli bir yer tuttuğu gözlenen Asena´nın kimi eserleri: Hürrem   Sultan, Simavnalı Şeyh Bedrettin, Atçalı Kel Mehmet, Tohum ve Toprak, Yalan,   Korku.
8. Hamid Aytaç  (1891-1982): Hattat. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde öğrenime başladıktan bir yıl   sonra okulu bırakıp hat dersleri almaya başladı. Eserleri birçok İslam ülkesinde   geniş ilgi gördü. Sisli Camisi Yazıları, Sögütlü çesme Camii Kuşak Fetih süresi,   Tarabya Camii Kubbe yazıları önemli eserleridir.
9. Sevket Beysanoglu (1920-2002): Araştırmacı, yazar. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu; avukat.   Çesitli dergi ve gazetelerde siir, araştırma, deneme yazıları yayınlayan   Beysanoglu´nun Diyarbakır Kültür ve Tarihi´nin günyüzüne çıkartılmasında önemli   çabaları oldu. Bazı kitapları: Diyarbakır Folkloru, Ziya Gökalp, Diyar bakır’lı Fikir ve Sanat Adamları, Bütün Cepheleriyle Diyarbakır, Kısaltılmış Diyarbakır   Tarihi ve Abideleri, Anıtları ve Kitabeleriyle Diyarbakır Tarihi.
10. Adnan Binyazar (1934-): Eleştirmen. 1960 lardan bu yana Varlık, Papirüs, Türk Dili, Milliyet Sanat   gibi dergilerde eleştirileri yaptı. Bazı kitapları: Toplum ve Edebiyat ,Dedem Korkut´tan Öyküler,,Agit Toplumu.

n

11.Cemili(1465-1543): Sair, Diyarbakir´in Sah Ismail´in eline geçmesinden sonra Istanbul´a gitti.   Siirlerinin büyük bir bölümünü çagatay lehçesi ile yazdi. Topkapi Sarayi   kitapliginda bulunan divani daha çok Ali Sir Nevai´ni siirlerine nazirelerden   olusmaktadir. 

n
12. Ziya Gökalp (1876-1924): Yazar, Abdulhamid´e karsi gizli örgüt çalismalarina katildigindan dolayi hapsedildi ve sürüldü.Sürgün yeri olan Diyarbakir´da Ittihat ve Terakki   Partisini örgütlemeye çalisti,gazete çikardi.1923´de Diyarbakir Milletvekiliseçildi.1924 Ekim´inde Istanbul´da öldü. Kitalaridan bazilari   :Türkçülügün Esaslari,Saki Ibrahim Destani,Altin Isik. 
13. Hikmet Çetin (1937-): Politikaci,1960 da Siyasal Bilgiler Fakültesini bitirdi. DTP de çalisti.1974   de politikaya atildi. Devlet Bakanligi, Disisleri Bakaligi, Basbakan Yardimciligi görevlerinde bulundu.
14. Ibrahim Gülseni (1452-1533): Halveti´ligin bir kolu olan Gülseni Tarikati´nin kurucusu. Iki yasinda öksüz   kaldi. Ilk ögretimini amcasinin yaninda tamamladi. Maveraünnehir ve Tebrize gitti. Sah Ismail´in baskisindan dolayi tekrar Diyarbakir´a geldi. Daha sonra   Misir´a gitti. Ömrünün sonlarina dogru Istanbul´a çagrildi. Birçok mürsid edindi. Misir´a döndükten sonra bir veba salgininda vefat etti. 
15. Celal Güzelses (1899-1959): Folklorcu. Diyarbakir yöresi folkloru üstüne arastirmalar yapti. 1943´de   Diyarbakir Halk Musiki Cemiyeti´ni kurdu. Döneminin en ünlü ses sanatçilari arasinda yer aldi.

n

16.Ibn-ül Ezrak(1116-1176): Tarihçi Silvan´da dogdu. Tarihi Meyyafarikin adli eseriyletanindi. 

17.Molla Çelebi(?-1655): Sultan IV. Murat Bagdat seferinden dönüsünde Diyarbakir´da Molla Çelebi´yle   görüstü. Kendisini Istanbula götürdü. Burada Es ile adli kitap hazirladi. Daha   sonra Red ve Kabul,Dogunun Serhi ve Fevibe adli kitablari yazdi. 

n
18. H. Ragip Müderris (1786-184): Alim. Medrese ögretiminden sonra çesitli memurluklarda bulundu. Hüsrev Pasa   medresesindeki müderrisliginden sonrakendi medresesinde ögretime basladi.   Çesitli dinsel konularda 30´u askin eseri vardir.
19. Tuncer  Necmioglu (1936- ): Sinema ve tiyatro sanatçisi. Tip Fakültesinde ve ITÜ Makine Bölümünde ögrenim gördü. Ögrenim yillarinda tiyatro çalismalari basladi. Filmleri: Kizilirmak Karakoyun,Kuma,Pir Sultan Abdal.

n

20.Nesimi (?-1404): Divan sairi. Hayatina dair kesin bir bilgi yoktur. Asil adi Imadeddin´dir.   Ölüm tarihi kimi kaynaklarda 1417 kimilerinde 1418 olarak da belirtilmektedir.   Siirleri dönemin bir çok sairini etkilemistir. Kendisinin de   Mevlanadanetkilendigiileri sürülmektedir. Çesitli nazireler yazmistir.   Esterabadli Fazlullah´in yaymaga çalistigi Hurufiligi benimsedi. Bu mezhebin   önde gelen savunuculari arasinda yer aldi. Ülkenin çesitli yerlerinde dolasarak   siirleriyle yaymaya çalisti. Bu, yöneticileri rahatsiz etti. Misir Çerkez   Kölemenleri hükümdari El-Müeyyed Seyhin emriyle Sam´da derisi yüzülerek   öldürüldü. Cesedi bir hafta halka gösterildi. Eserleri arasinda Türkçe ve Farsça   divan en önemlileridir. 

n
21. Özer Ozankaya (1937): Bilim adamı yazar. Kulp´ta dogdu.1959 da Siyasal Bilgiler Fakultesini   bitirdi. Ayni yıl Sosyoloji Asistanı oldu. “Üniversite Ögrencilerinin Siyasal   Yönelmeleri” konulu doktora tezi 1966 da yayınlandı.
22. Faik Ali Ozansoy (1875-1950): Sair. 1901´de Mülkiye Mektebi´ni bitirerek ,kaymakamlik,mutasarriflik ve   çesitli memurluklarda bulundu. Daha sonra mülkiyedeFransizca ögretmenligi yapti.   Ögretim yillarinda “Kehkesana Karsi” siiriyle Servet´i Fünu   anlayisiyla,özellikle Abdülhak Hamid ve Tevfik Fikret´in etkisiyle siirler   yazdi.1908 sonrasinda daha bagimsiz siire yöneldi. Son siirleri 1927´lerde Günes   dergisinde yayinlandi.
23. Ferit Öngören (1932-): Yazar ,karikatürcü.1958´de Istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi ve   Avukatliga basladi. Daha sonra karikatüre yöneldi. Ressamlik yapti.1966 da   Lastik-is Sendikasinin yayin organi Lastik-Is i çikardi. Filiz, a,   Yelken,Köprü,Ataç,Degisim,Siir Sanati ,Yeni a gibi dergilerde yazdi. Ayrica, ilk   çaglardan günümüze degin Anadolu siirinin evrimini inceleyen arastirmasinin bir   bölümü de soyut dergisinde yayinlandi.
24. Kaya Özsezgin (1938-): Eleştirmen. İlk ve orta öğretimini Diyarbakır´da tamamladıktan sonra DTC   Fakültesi Sanat Tarihi Bölümünde ögrenim gördü. Çesitli okullarda sanat tarihi   ögretmenliği yaptı. Sanat yaşami resimle basliyan Özsezgin,üç sergi açtiktan   sonra elestirmenlige yöneldi. Vatan ve ulus gazetelerinde Pazar Postasi,Sanat ve   Sanatçilar,Papirüs,Milliyet Sanat gibi dergilerde ressamlar ,sergiler üstüne   deneme ,elestiri yazilari yayinlandi. Çesitli jürilerde ve Ankara Radyosunun   Sanat Dünyasi programinda görev yapti, “Prometheus´un Dönüsü”adli   deneme-elestiri adli eseri 1965´te yayinladi.
25. Veysel Öngören (1931-): Sair Afyon lisesini bitirdi. Bir süre Istanbul Üniversitesi Edebiyat   Fakültesinde okudu. Ögrenimini yarim birakti. Diyarbakir´in Hacikan Köyü´ne   yerlesti. Daha sonra Ankara´da DTC Fakültesi Felsefe Bölümüne girdi. TRT Dis   Haberler Servisinde,Vatan gazetesinde çalisti. Dost ,Ankara Birligi,Türk   Dili,Türkiye yazilari gibi dergilerde yayinlanan siirleriyle yazin çevrelerinde   ilgi uyandirdi. Siirlerinde yöresel deyisten kaynaklanan özgün bir söylem   gelistirdi. Ilk eseri Remo ve Salo´dur(1980).
26. Mahir Pamukçu (1912-): Bilim adami. 1938 de Veteriner Fakültesini bitirdikten sonra ayni fakültede   asistan oldu. Doktora için Amerika´ya gönderildi.1948 de yurda döndü. 1952 de   doçent, 1967 de profesör oldu. 1957-1959 arasinda ABD, Wisconsin Üniversitesinde   patoloji dersleri verdi. 1960 da kurucu mecliste görev yapti. Pamukçu   veterinerlik alanindaki çalismalarini üniversite disinda ,uluslararasi   kogrelerde de ortaya koydu. Bir çok teblig ve inceleme hazirladi. Bunlardan en   önemlisi hayvanlarda egreltiotunun yaptigi hastaliklara iliskindir. Bu bitkinin   kansere neden oldugunu ortaya çikardi.

n

27.Said Pasa(1832-1891): Osmanli devlet adami,yazar.1849´da vilayet kalemine yazici oldu. 1848 de   mektupculukta yükseldi. 1872 de Elazig mutasarrifligina getirildi.1874 de Maras   ,daha sonra Mardin ve Mus ta mutasarriflik yapti. Bu süre içinde yazdigi 10   ciltlik genel tarih kitabi mirat-ül iber´in 9. Cildi basildi. Sonuncusu da yazma   olarak Istanbul müze kitapligindadir. Diyarbekir Tarihi adli çalismasiyla da   1884 tarihli Diyarbekir Salnamesinin 2.bölümünü olusturdu. 

n
28. Süleyman Nazif (1869-1927): Sair,yazar. Gördügü özel ögrenimle Farsça,Arapça ve Fransizca ögrendi.   Diyarbakir Vilayet Matbaasi Müdürlügü ve Diyarbakir Gazetesininbas yazarligini   yapti. II. Abdulhamit yönetiminden kaçti. Paris´e gitti ve orada Mesveret   gazetesini çikardi. Yurda dönüsünde 12 yil Bursa´da zorunlu oturma cezasina   çaptirildi.

n

Mesrutiyet´ten sonra Basra,Kastamonu,Musul,Trabzon ve Bagdat valiliklerinde   bulundu. 1915´te Istanbul´a yerleserek Halk,Ileri,Hadisat gazetelerinde   yazdi;Halk´in bas yazarligini yapti. Istanbul´un isgalini protesto amaciyla   yazdigi “Kara Bir Gün” yazisi ve ayni yönde verdigi konferanslar nedeniyle   Malta´ya sürüldü.1922 de yeniden Istanbul´a yerlesti. Yasaminin sonuna degin   burada kaldi. Resimli Gazetede çalisti. Süleyman Nazif´in hayati 1894-1895´de   Diyarbekir Vilayeti Salnamesi´ni hazirlamasiIle baslar.1898 de Servet´i Fünun´da   siirleri yayinlandi. Mesrutiyet Döneminde yazdigi tarih,elestiri,ani türündeki   yazilariyla basari kazandi. 

n
29. Cahit Sıtkı Tarancı (1910-1956): Sair. Ilkokulu Diyarbakir´da okudu. Daha sonra Saint Joseph ve Galatasaray   Liselerinde ögrenim gördü. Ögrenimine Mülkiye Mektebive Paris Siyasal Bilgiler   Fakültesinde devam etti. 1940’da II. Dünya Savasi nedeniyle yurda döndü ve asker   oldu.Anadolu Ajansi ve Çalisma Bakanligi’nda çevirmen olarak çalisti. Tedavi   için gittigi Viyana’da öldü.

n

Taranci’nin ilk siirleri 1930’larda Muhit ve Servet-i Fünun dergilerinde   yayinlandi.Ilk yillarda, A. Hamdi Tanpinar ve Necip Fazil’dan, sonraki yillarda   ise Baudlaire’den etkilendi. 

Varlik, Yaratilis, Istanbul gibi dergilerde siirleri yayimlandi. Taranci’nin   baslica eserleri: Ömründe Süküt, Otuzbes Yas, Düsten Güzel, Sonrasi. 

n
30. Taner Timur (1935-….): Bilim adami. Mezun oldugu Siyasal Bilgiler Fakultesine 1959’da asistan oldu. 1964’de “Modern Demokrasilerde ve Türkiyede Kuvvetli Icra ” adli teziyle doktor, 1968’de doçent oldu. Eserleri: Amerikan Demokrasisi(çeviri),Türk   Devrimi, Tarihi, Anlami ve Felsefi Temeli, Osmanli Toplum Düzeni.
31. Sezai Karakoç (1933-….): İlk öğrenimini Ergani’de, orta ögrenimini Maraş Ortaokulu ve   Gaziantep Lisesinde parasız yatılı olarak tamamladı(1950). Ankara Üniversitesi   Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdikten sonra Maliye Bakanlıgı Mülkiye Müfettiş Muavinliği (1956-59), Gelirler Genel Müdürlüğü Kontrolörlüğü (1959-65). 1965’de görevinden ayrılarak Babıali’de Sabah gazetesinde (1965-68) fikra yazarlığı yaptı. 1960’da kurduğu Diriliş Dergisini, verdiği aradan sonra 1966’da yeniden çıkarmaya başladı. 76-78 döneminde gazete boyutunda 60 sayi çikardi. Ekim 79’dan itibaren yayını aralıklı olarak sürdürdü. Diriliş 1988’den itibaren   haftalık dergi olarak çıktı. İkinci yeni akım şairleri ile biçimsel benzerlikler taşısa da şiirlerinin kaynakları itibari ile bağımsız bir çizgi tutturduğu kabul   edilen Sezai Karakoç, yaşayan en büyük şairlerimizdendir. Hikayeler kitabı ile 1982’de Hikaye Ödülünü kazandığı Türkiye Yazarlar Birliği’nin 1988’de Üstün hizmet ödülünü aldı. Kendisinin kurduğu Diriliş Partisi’nin (DIRIP) Genel   Başkanlığını sürdürüyor. Başlıca eserleri: Körfez(1959), Şahdamar(1962), Hızırla Kırk Saat(1967), Sesler(1968),Taha’nın Kitabi(1968), Gül Mustusu(1969), Siirler I’den Siirler VIII’e kadar kitap serisi, Bati Şiirlerinden(1976),Hikayeler I ve Hikayeler II adlarında hikaye kitapları, Çağ ve İslam kitap serileri, Düşünceler   kitapları, Diriliş Muştusu gibi eserleri bulunmaktadır.
32. Margosyan Mıgırdiç (1938-….): Diyarbakır’ın Hançepek Mahallesinde doğan Margosyan, ortaokuldan sonra öğrenimine İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümünde devam etti. 1966-72 yılları arasında Üsküdar Surp Haç Tibrevank Lisesi’nde felsefe, psikoloji, ermeni dili ve edebiyat öğretmenliği ve okul müdürlüğü yaptı. Daha sonra öğretmenliği bırakarak ticarete atıldı. Edebi çalışmalarını aralıksız sürdürdü. Öyküleri Marmara Gazetesi’nde yayımlandı. 1988 yılında ermenice yazan yazarlara verilen Eliz Kavukçuyan Vakfı Edebiyat Ödülünü aldı. Ermeni yazınında taşra edebiyatının son temsilcisi olarak bilinmektedir. 

n